Methodiek Functiebeschrijving
Methodiek voor de beschrijving van functionaliteiten in de Digitale Wijkinfrastructuur
Inleiding
Deze methodiek beschrijft een gestandaardiseerde aanpak voor het in kaart brengen en beschrijven van functionaliteiten van digitale applicaties in het kader van het project "Digitale Wijkinfrastructuur". Het doel is om een gemeenschappelijke taal en structuur te creëren waarmee verschillende applicaties kunnen worden geanalyseerd, vergeleken en geïntegreerd in de bredere context van Digitaal Geïntegreerde Gemeenschapszorg (D-ICC).
Achtergrond en rationale
Bij het ontwikkelen van een referentiekader voor digitale wijkinfrastructuur is het essentieel om de functionaliteiten van verschillende applicaties op een consistente en vergelijkbare manier te beschrijven. Dit maakt het mogelijk om:
- Hiaten en overlappingen in functionaliteit te identificeren
- Potentiële integratiepunten tussen applicaties te bepalen
- De aansluiting bij behoeften van gemeenschappen te evalueren
- Gestandaardiseerde API's en gegevensmodellen te ontwikkelen
Deze methodiek biedt een kader voor het beschrijven van functionaliteiten dat aansluit bij de principes van D-ICC en dat bruikbaar is voor alle betrokken partijen, zowel technische als niet-technische stakeholders.
Uitgangspunten
Deze methodiek is gebaseerd op de volgende uitgangspunten:
- Gemeenschapsgerichtheid: De beschrijving van functionaliteiten moet aansluiten bij de behoeften en taal van de gemeenschappen die de applicaties gebruiken.
- Toegankelijkheid: De methodiek moet begrijpelijk zijn voor zowel technische als niet-technische stakeholders.
- Standaardisatie: De methodiek moet leiden tot gestandaardiseerde beschrijvingen die vergelijking mogelijk maken.
- Flexibiliteit: De methodiek moet toepasbaar zijn op verschillende soorten applicaties en verschillende domeinen binnen gemeenschapszorg.
- Toekomstgerichtheid: De methodiek moet ruimte bieden voor nieuwe ontwikkelingen en innovaties.
Raamwerk voor functiebeschrijving
Het voorgestelde raamwerk bestaat uit verschillende lagen en dimensies die samen een holistische beschrijving van functionaliteiten mogelijk maken.
1. Functionele domeinen
Functionaliteiten worden eerst geclassificeerd in functionele domeinen die relevant zijn voor gemeenschapszorg:
| Functioneel domein | Beschrijving | Voorbeelden |
|---|---|---|
| Communicatie | Functionaliteiten gericht op het uitwisselen van informatie tussen verschillende actoren | Berichtenuitwisseling, notificaties, forums |
| Coördinatie | Functionaliteiten gericht op het organiseren en afstemmen van activiteiten | Agenda's, taakplanning, resourcetoewijzing |
| Documentatie | Functionaliteiten gericht op het vastleggen en beheren van informatie | Dossiers, rapportages, kennisbank |
| Monitoring | Functionaliteiten gericht op het volgen van voortgang en resultaten | Dashboards, statistieken, voortgangsrapportages |
| Matching | Functionaliteiten gericht op het koppelen van vraag en aanbod | Vrijwilligersmatch, hulpvraagafhandeling |
| Gemeenschapsvorming | Functionaliteiten gericht op het versterken van sociale cohesie | Activiteitenkalender, gemeenschapsplatform |
| Besluitvorming | Functionaliteiten gericht op gezamenlijke besluitvorming | Polls, stemmodules, participatietools |
2. Gebruikersrollen en perspectieven
Voor elke functionaliteit wordt beschreven welke gebruikersrollen ermee werken en wat hun perspectief is:
| Rol | Beschrijving | Voorbeelden |
|---|---|---|
| Zorgvrager | De persoon die zorg of ondersteuning ontvangt | Ouderen, mensen met een beperking |
| Mantelzorger | Informele zorgverlener uit de directe omgeving | Familieleden, vrienden |
| Vrijwilliger | Persoon die vrijwillig hulp biedt | Buurtgenoten, vrijwilligers van organisaties |
| Coördinator | Persoon die activiteiten coördineert | Dorpsondersteuner, vrijwilligerscoördinator |
| Zorgprofessional | Professionele zorgverlener | Huisarts, wijkverpleegkundige |
| Gemeenschapsbestuurder | Bestuurder van een gemeenschapsinitiatief | Bestuursleden van bewonersinitiatieven |
3. Functie-eigenschappen
Elke functionaliteit wordt beschreven aan de hand van de volgende eigenschappen:
| Eigenschap | Beschrijving | Voorbeelden |
|---|---|---|
| Doel | Wat is het doel van de functionaliteit? | Verbeteren van communicatie, verminderen van administratieve last |
| Input | Welke gegevens of acties zijn nodig om de functionaliteit te gebruiken? | Persoonsgegevens, beschikbaarheid, taken |
| Output | Wat levert de functionaliteit op? | Planning, rapportage, match |
| Interactie | Hoe interacteert de gebruiker met de functionaliteit? | Formulier, dashboard, app |
| Frequentie | Hoe vaak wordt de functionaliteit gebruikt? | Dagelijks, wekelijks, ad hoc |
| Kritiekheid | Hoe kritiek is de functionaliteit voor het functioneren van de gemeenschap? | Essentieel, belangrijk, nice-to-have |
4. D-ICC Alignment
Voor elke functionaliteit wordt beschreven hoe deze aansluit bij de principes van D-ICC:
| D-ICC Principe | Beschrijving | Evaluatievragen |
|---|---|---|
| Gelijkwaardigheid | De mate waarin de functionaliteit bijdraagt aan gelijkwaardige samenwerking | Kunnen verschillende typen gebruikers gelijkwaardig participeren? |
| Samen besturen | De mate waarin de functionaliteit bijdraagt aan gezamenlijke besluitvorming | Faciliteert de functionaliteit gedeelde verantwoordelijkheid? |
| Sleutelprincipes | De mate waarin de functionaliteit aansluit bij de kernwaarden van ICC | Bevordert de functionaliteit nabijheid, vertrouwen en eigenaarschap? |
| Sociale basisinfrastructuur | De mate waarin de functionaliteit bijdraagt aan het versterken van de sociale infrastructuur | Versterkt de functionaliteit sociale netwerken en onderlinge hulp? |
5. Technische aspecten
Voor elke functionaliteit worden ook technische aspecten beschreven:
| Technisch aspect | Beschrijving | Voorbeelden |
|---|---|---|
| Gegevensmodel | Welke gegevens worden gebruikt en opgeslagen? | Persoonsgegevens, afspraken, taken |
| Interfaces | Welke interfaces biedt de functionaliteit? | API's, gebruikersinterfaces |
| Integratiepunten | Met welke andere functionaliteiten of applicaties kan worden geïntegreerd? | Koppeling met agenda, CRM-systemen |
| Standaarden | Welke standaarden worden gebruikt of zijn relevant? | HL7 FHIR, OAuth, REST |
| Privacy en beveiliging | Welke maatregelen zijn nodig voor privacy en beveiliging? | Encryptie, toegangscontrole, AVG-compliance |
Methodiek voor het in kaart brengen van functionaliteiten
Om de functionaliteiten van een applicatie systematisch in kaart te brengen, wordt de volgende aanpak voorgesteld:
Stap 1: Initiële verkenning
- Demo en demonstratie: Een demonstratie van de applicatie door de ontwikkelaar/leverancier
- Documentatie-analyse: Bestuderen van bestaande documentatie en gebruikershandleidingen
- Gebruikerservaringen: Verzamelen van ervaringen van bestaande gebruikers (indien beschikbaar)
Stap 2: Functie-identificatie
- Functionele decompositie: Identificeren van de hoofdfunctionaliteiten en subfunctionaliteiten
- User journey mapping: In kaart brengen van gebruikersreizen door de applicatie
- Use case analyse: Beschrijven van concrete gebruikssituaties
Stap 3: Functie-beschrijving
- Categorisering: Indelen van functionaliteiten in de functionele domeinen
- Eigenschappenbeschrijving: Beschrijven van elke functionaliteit volgens de functie-eigenschappen
- Rolanalyse: Bepalen van relevante gebruikersrollen per functionaliteit
Stap 4: Alignment en evaluatie
- D-ICC evaluatie: Beoordelen van de functionaliteiten op aansluiting bij D-ICC principes
- Gap analyse: Identificeren van hiaten in de functionaliteit ten opzichte van gemeenschapsbehoeften
- Overlap analyse: Identificeren van overlappingen met andere applicaties
Stap 5: Technische specificatie
- Gegevensmodelanalyse: In kaart brengen van het gegevensmodel per functionaliteit
- Interface-analyse: Beschrijven van interfaces en integratiemogelijkheden
- Standaardenanalyse: Identificeren van relevante standaarden en referentie-implementaties
Documentatieformaat
Voor de documentatie van functionaliteiten wordt het volgende format voorgesteld:
Functionaliteit [Naam]
Basisinformatie
- Functioneel domein: [domein]
- Korte beschrijving: [korte beschrijving]
- Primaire gebruikersrollen: [rollen]
Functie-eigenschappen
- Doel: [doel]
- Input: [input]
- Output: [output]
- Interactie: [interactie]
- Frequentie: [frequentie]
- Kritiekheid: [kritiekheid]
D-ICC Alignment
- Gelijkwaardigheid: [beoordeling en toelichting]
- Samen besturen: [beoordeling en toelichting]
- Sleutelprincipes: [beoordeling en toelichting]
- Sociale basisinfrastructuur: [beoordeling en toelichting]
Technische aspecten
- Gegevensmodel: [beschrijving]
- Interfaces: [beschrijving]
- Integratiepunten: [beschrijving]
- Standaarden: [beschrijving]
- Privacy en beveiliging: [beschrijving]
Use cases
- Use case 1: [beschrijving]
- Use case 2: [beschrijving]
- ...
Relaties met andere functionaliteiten
- Interne relaties: [relaties binnen dezelfde applicatie]
- Externe relaties: [potentiële relaties met andere applicaties]
Visualisatietechnieken
Voor het visualiseren van functionaliteiten en hun samenhang worden de volgende technieken voorgesteld:
- Functie-heatmaps: Visualisatie van de dekking van functionele domeinen door verschillende applicaties
- User journey maps: Visualisatie van gebruikersreizen door de applicatie
- Functie-netwerken: Visualisatie van relaties tussen functionaliteiten binnen en tussen applicaties
- D-ICC alignment matrices: Visualisatie van de aansluiting van functionaliteiten bij D-ICC principes
Voorbeeld: Toepassing op TimeSteps
Functionaliteit "Zorgagenda"
Basisinformatie
- Functioneel domein: Coördinatie
- Korte beschrijving: Plannen en beheren van zorgmomenten en -taken
- Primaire gebruikersrollen: Zorgvrager, Mantelzorger, Vrijwilliger, Zorgprofessional
Functie-eigenschappen
- Doel: Coördineren van zorgmomenten en taken tussen verschillende zorgverleners
- Input: Beschikbaarheid zorgverleners, zorgbehoeften, taken
- Output: Planning van zorgmomenten, taakverdeling
- Interactie: Kalenderweergave, drag-and-drop interface
- Frequentie: Dagelijks
- Kritiekheid: Essentieel
D-ICC Alignment
- Gelijkwaardigheid: Hoog - Alle betrokkenen kunnen bijdragen aan de planning
- Samen besturen: Gemiddeld - Planning wordt gezamenlijk beheerd, maar besluitvorming is beperkt
- Sleutelprincipes: Hoog - Bevordert nabijheid en vertrouwen door transparantie
- Sociale basisinfrastructuur: Hoog - Versterkt het netwerk rond de zorgvrager
Technische aspecten
- Gegevensmodel: Afspraken, Taken, Gebruikers, Beschikbaarheid
- Interfaces: Web/app interface, API voor externe integratie
- Integratiepunten: Koppeling met externe agenda's, taakmanagement systemen
- Standaarden: iCalendar, REST API
- Privacy en beveiliging: Rol-gebaseerde toegangscontrole, logging van wijzigingen
Use cases
- Use case 1: Mantelzorger plant zorgmomenten en nodigt andere helpers uit
- Use case 2: Zorgvrager bekijkt wanneer welke zorgverlener langskomt
- Use case 3: Wijkverpleegkundige past planning aan en informeert betrokkenen
Relaties met andere functionaliteiten
- Interne relaties: Zorgnetwerk (gebruikers), Communicatie (notificaties)
- Externe relaties: Gemeenschapskalender, professionele zorgplanning
Conclusie en volgende stappen
Deze methodiek biedt een gestructureerde aanpak voor het in kaart brengen en beschrijven van functionaliteiten in het kader van het referentiekader "Digitale Wijkinfrastructuur". Door deze methodiek toe te passen op alle betrokken applicaties ontstaat een consistente en vergelijkbare beschrijving die kan dienen als basis voor het referentiekader.
Volgende stappen
- Validatie van de methodiek: Toetsen en aanscherpen van de methodiek met alle betrokken partijen
- Toepassing op TimeSteps: Volledige beschrijving van TimeSteps volgens deze methodiek
- Uitbreiding naar andere applicaties: Toepassen van de methodiek op OZO Verbindzorg, Adsysco, etc.
- Integratie in referentiekader: Verwerken van de functionaliteitsbeschrijvingen in het referentiekader
Randvoorwaarden voor succesvolle implementatie
- Medewerking van alle partijen: Actieve betrokkenheid van leveranciers en gemeenschappen
- Beschikbaarheid van informatie: Toegang tot documentatie en demo's van alle applicaties
- Gemeenschappelijke taal: Acceptatie van de voorgestelde terminologie door alle partijen
- Iteratieve aanpak: Ruimte voor verfijning en verbetering van de methodiek gedurende het project
Dit document is opgesteld in het kader van het project "Digitale Wijkinfrastructuur" en is beschikbaar onder de Creative Commons BY-SA 4.0 licentie.